ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ «ΥΠΕΡΙΩΝΑ» ΕΝΟΨΕΙ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ: «Η ορατότητα των Α.με.Α. στο Σύστημα Υγείας στην Ελλάδα»
ΘΕΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ: «Τα κενά στο σύστημα Υγείας και Κοινωνικής Φροντίδας και ο τρόπος που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ψυχικά πασχόντων στην Κοινότητα ως άτομα με Αναπηρία».
Ζιάννη Αφροδίτη, μέλος της θεραπευτικής ομάδας της ΚΜΨΥ Κεφαλονιάς – Ζακύνθου – Ιθάκης, ΑΜΚΕ «ΜΕΤΑΒΑΣΗ»
Ως φορέας χαιρετίζουμε τη σημερινή πρωτοβουλία και ευχαριστούμε για την πρόσκληση στην ημερίδα αυτή, καθώς μας δίνετε βήμα για να εκφράσουμε τη φωνή των ψυχικά πασχόντων.
Από τη δική μας πλευρά θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε μέσα από την εμπειρία μας και την καθημερινή θεραπευτική πρακτική τα κενά που εντοπίζουμε στο σύστημα Υγείας και της Κοινωνικής Φροντίδας στο Νομό μας, τα οποία επηρεάζουν την ποιότητα ζωής και τα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων, ως άτομα με αναπηρία. Μιλάμε για την αναπηρία, καθώς ένα σοβαρό ποσοστό ψυχιατρικών διαταραχών οδηγούν σε σοβαρές αναπηρίες, μέσα από τη διαχρονική έκπτωση σημαντικών δεξιοτήτων.
Όπως ίσως γνωρίζετε, η παρουσία της ΚΜΨΥ Κεφαλονιάς- Ζακύνθου- Ιθάκης είναι ενεργή σε κάθε σημείο του νομού που μπορεί να υπάρχει ψυχικά πάσχων, ακόμη και στα πιο δυσπρόσιτα και απομακρυσμένα μέρη.
Σημαντική συμβολή στην ανίχνευση και την προσέγγιση των ψυχιατρικών ασθενών στις περιοχές αυτές παίζει το δίκτυο των δομών υγείας και κοινωνικής φροντίδας. (ΠΦΥ, κοινωνικές υπηρεσίες). Στην περιοχή μας σε ολόκληρες περιοχές με δυσπρόσιτο χαρακτήρα ( πχ Έρισσος, βόρειο τμήμα του νησιού) υπάρχει παντελής απουσία σταθερής κοινωνικής υπηρεσίας.
Επιπλέον, η διαχρονική υποβάθμιση της ΠΦΥ που έχει σαν συνέπεια την αποσπασματική και κατακερματισμένη λειτουργία της, επηρεάζει, όπως είναι λογικό, το δίκτυο των παραπομπών στις περιοχές αυτές, καθώς οι αγροτικοί- περιφερειακοί γιατροί αποτελούσαν και αυτοί βασική πηγή παραπομπών ασθενών με μείζονα ψυχοπαθολογία από τις περιοχές του Νομού.
Γίνεται λοιπόν φανερή από τα παραπάνω η ανάγκη για ενίσχυση της λειτουργίας της ΠΦΥ με αξιοπρεπείς όρους, όπως και η στελέχωση του Δικτύου των δομών στην Κοινότητα σε κάθε περιοχή της, ώστε το δίκτυο των παραπομπών στις υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας να λειτουργεί αποτελεσματικά και να συμβάλλει στην αποφυγή της ιδρυματοποίησης των ασθενών στην Κοινότητα.
Επιπλέον κεντρικό, διαχρονικό και σταθερό πρόβλημα στο νησί μας είναι η ανυπαρξία Ψυχιατρικής Κλινικής στο Γενικό Νοσοκομείο Κεφαλονιάς, το οποίο συναντάμε συνεχώς μπροστά μας με κάθε ευκαιρία και αποτελεί σταθερό ζήτημα των διεκδικήσεων μας. Για το ζήτημα αυτό υπάρχει το εξής παράδοξο: ενώ μέσω αντίστοιχης δωρεάς για τη δημιουργία Ψυχιατρικής Κλινικής, έχει δημιουργηθεί ολόκληρη υπερσύχρονη πτέρυγα, από την οποία λείπει η βασική παράμετρος για τη λειτουργία της: το έμψυχο δυναμικό, καθώς δεν έχει γίνει η παραμικρή πρόσληψη για τη στελέχωσή της. Παρά τις τεράστιες ανάγκες, παραμένει μια αναξιοποίητη πτέρυγα που μάλιστα αυτή τη στιγμή έχει παραχωρηθεί για τη λειτουργία άλλης κλινικής του Νοσοκομείου.
Η ύπαρξη της Ψυχιατρικής Κλινικής στο Νοσοκομείο του Νομού μας θα συντελούσε και στην επίλυση βασικών προβλημάτων όπως πχ: την ουσιαστική λειτουργία της πολυσυζητημένης Τομεοποίησης, τη μετατροπή των εκούσιων νοσηλειών σε ακούσιες λόγω της έλλειψης ψυχιατρικών κλινών και προσωπικού στα κεντρικά ψυχιατρικά νοσοκομεία, τον περιορισμό της μεγάλης χρονοκαθυστέρησης στην υλοποίηση της ακούσιας νοσηλείας από τη στιγμή που θα γίνει η εισαγγελική παραγγελία, κάτι που θέτει σε κίνδυνο τον ασθενή και διαιωνίζει το στίγμα στην Κοινότητα. (παραθέτουμε στο Παράρτημα τη σχετική παρουσίαση μας για τη χρονοκαθυστέρηση στη δρομολόγηση της ακούσιας νοσηλείας στην Κεφαλονιά και τις επιπτώσεις της, που παρουσιάστηκε στο 27ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχιατρικής , τον Απρίλιο του 2019).
Οι ελλείψεις σε ειδικότητες στο Νομό επίσης αποτελεί διαχρονικό πρόβλημα. Για παράδειγμα, τη δική μας δομή ταλαιπωρεί διαχρονικά η έλλειψη της σταθερής παρουσίας Ψυχιάτρου, αυτή τη στιγμή στο Νομό υπάρχει μόνο μια Ψυχίατρος σε σταθερή βάση, στο Κ.Ψ.Υ. δεν υπάρχει παιδοψυχίατρος, παρά τις αυξανόμενες ανάγκες στον τομέα της Ψυχικής Υγείας των παιδιών και των εφήβων που έφερε στην επιφάνεια η εμπειρία της πανδημίας κ.α.
Εμφανής είναι ή έλλειψη δράσεων επαγγελματικής εκπαίδευσης και ένταξης για τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας στο Νομό μας. Δε θα μπορούσαμε σε αυτό το σημείο να μην αναφέρουμε τις αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή και την καθημερινότητα των ψυχικά πασχόντων ως άτομα με αναπηρία από το κλείσιμο του ΚΟΙΣΠΕ « Ρότα», αποκαταστασιακό πλαίσιο που αποτελούσε ζωντανό κύτταρο κοινωνικοποίησης και αποκατάστασης στο νησί μας για χρόνια, συμβάλλοντας καθοριστικά στην επαγγελματική εκπαίδευση και πρακτική κατάρτιση των ψυχικά πασχόντων σε προστατευμένο πλαίσιο, την ενεργό κοινωνική συμμετοχή και την κοινωνική τους ένταξη μέσα από την καθημερινή συνύπαρξή τους με την Κοινότητα, καταπολεμώντας στην πράξη το κοινωνικό στίγμα της ψυχικής νόσου. Το πριν και το μετά για τα άτομα αυτά που έχασαν τη δυνατότητα αυτή δεν αντέχει στη σύγκριση και κατά τη γνώμη μας αποτελεί και θα αποτελεί ανοιχτή πληγή για το νησί μας.
Ένα επιπλέον μεγάλο κενό είναι η έλλειψη αποκαταστασιακών και στεγαστικών δομών στο Νομό μας για τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας. Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να χαιρετίσουμε και να επικροτήσουμε για άλλη μια φορά την πρωτοβουλία για τη δημιουργία της «στέγης υποστηριζόμενης διαβίωσης» για άτομα με αναπηρία από την πλευρά του Υπεριώνα, καθώς ήρθε να απαντήσει σε έντονες και πραγματικές ανάγκες των Α.με.Α.
Στην περίπτωση των ψυχικά πασχόντων δυστυχώς δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο στο νησί μας, παρά τις έντονες και αυξανόμενες ανάγκες στον τομέα αυτό. Το παραπάνω σοβαρό κενό οδηγεί εν τέλει στην ιδρυματοποίηση των χρόνιων ψυχιατρικών ασθενών μέσω της αναγκαστικής ένταξή τους στο Γηροκομείο ή τον Οίκο Ευγηρίας όταν φύγουν οι γονείς τους από τη ζωή ή όταν δεν υπάρχουν φροντιστές και κατάλληλο υποστηρικτικό περιβάλλον, ακόμη και αν οι ασθενείς δεν βρίσκονται στην κατάλληλη ηλικία για την ένταξη σε Γηροκομείο.
Από όλα τα παραπάνω γίνεται φανερή η ανάγκη ύπαρξης κεντρικού σχεδιασμού στο ύψος των πραγματικών αναγκών, όπως και της σταθερής και αξιοπρεπούς κρατικής χρηματοδότησης και στελέχωσης των δομών υγείας και ψυχικής υγείας, της ΠΦΥ, των κοινωνικών υπηρεσιών, των Ψυχιατρικών Κλινικών στα Γενικά Νοσοκομεία με έμφαση στην ηπειρωτική και ειδικά τη νησιωτική Ελλάδα, των δημόσιων Ψυχιατρικών Νοσοκομείων και η ύπαρξη πλαισίων επαγγελματικής εκπαίδευσης και ένταξης, όπως και αποκαταστασιακών και στεγαστικών δομών για τους ψυχικά πάσχοντες σε κάθε Νομό , ώστε να καλυφθούν οι σύνθετες και πολύπλευρες ανάγκες των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους.
Δίχως τα παραπάνω, οι όποιες επιμέρους προσπάθειες, όσο φιλότιμες και αν είναι, από όση σχετική ιδεολογία κι πάθος και αν διαπνέονται, έχουν πάντα ένα όριο και δεν αποφεύγουν τον κίνδυνο της αποσπασματικότητας και του αισθήματος ματαίωσης των επαγγελματιών.
Δίχως τα παραπάνω δε μπορούμε να μιλάμε κατά τη γνώμη μας για δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων, ως άτομα με αναπηρία τον 21ο αιώνα, καθώς στη δική μας αντίληψη η έννοια του δικαιώματος ισούται με τη δυνατότητα ισότιμης πρόσβασης όλων ανεξαιρέτως των ατόμων με αναπηρία σε όλες τις βαθμίδες Υγείας χωρίς τα εμπόδια που προκαλεί η διαχρονική απαξίωση και η υποχρηματοδότηση των δομών υγείας και κοινωνικής φροντίδας.
Κλείνοντας, σε όλη αυτή την πορεία και τον καθημερινό αγώνα για την φροντίδα των ψυχικά πασχόντων στην Κοινότητα έχουν φανεί σοβαρές ελλείψεις μα και δυνατότητες και προοπτικές.
Ο συντονισμός των υπηρεσιών υγείας, ψυχικής υγείας και κοινωνικής φροντίδας του Νομού μας, ο διασυνδετικός τρόπος δουλειάς, η καλή σχέση και συνεργασία εντός του Δικτύου των υπηρεσιών στο Νομό, όπως και η κοινή διεκδίκηση για τα κενά που καθημερινά καταγράφουμε και παραβιάζουν εν τέλει ουσιαστικά τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία αποτελούν αναγκαιότητα, όπως αναγκαιότητα αποτελεί και η ενδυνάμωση των οικογενειών και των ατόμων με αναπηρία για τη συντονισμένη και κοινή διεκδίκηση των δικαιωμάτων αυτών.
Απέναντι στην αναγκαιότητα αυτή δεσμευόμαστε ότι θα δίνουμε πάντα τις μέγιστες δυνάμεις , καθώς υποκλινόμαστε στον καθημερινό αγώνα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους, ο αγώνας αυτός αποτελεί για εμάς πηγή έμπνευσης μα και ευθύνης.
Σας ευχαριστούμε.
